Bijna een jaar is er gewerkt aan het realiseren van een bijzonder product: een planisfeer, of draaibare sterrenkaart, geheel in het Fries!

Afgelopen zaterdag, 14 november, werd het eerste exemplaar van de Fryske planisfear door de maker overhandigd aan wethouder Haukje Rypstra van Tytsjerksteradiel, de eerste gemeente, die de Friese taal in het officiële verkeer invoerde.

Naast Nederlandse en Engelse planisferen brachten wij al planisferen uit in het Duits, Frans, Spaans, en Italiaans, terwijl voor klanten in de noordelijke Europese landen planisferen werden gemaakt in het Noors, Deens, Zweeds, Fins en zelfs het Groenlands (Inuit). Door dat laatste kwam het idee van een Friestalige sterrenkaart weer boven drijven…

Dat idee had namelijk al eens eerder gespeeld. Begin deze eeuw was er contact met de Volkssterrenwacht Burgum. Toen werd gedacht aan de werkwijze zoals met de Noordelijke talen, dus een maatwerk planisfeer (met logo en informatie erop van de sterrenwacht). Als klein bedrijf kun je nu eenmaal niet onbeperkt producten aan het standaard programma toevoegen. De sterrenwacht kon zo’n uitgave echter niet bekostigen.

Eind 2008, voor het aanbreken van het Internationaal Jaar van de Sterrenkunde, hadden wij al besloten dat de Friese planisfeer er maar eens moest komen. Niet alleen omdat het Fries de ándere officiële taal is van ons land, maar juist ook vanwege de sterke historische band die Friezen hebben met de sterrenkunde. Denk maar eens aan Eise Eisinga! Zie http://www.planetarium-friesland.nl/

Een leuk plan, maar wij beheersen het Fries niet… Rob en zijn vrouw Marja zijn dan wel geboren en getogen in Den Helder maar ze kunnen niet eens doorgaan voor Westfriezen! Voor de juiste vertaling was Friese hulp dus onontbeerlijk. Het plan werd in februari 2009 voorgelegd aan de actieve mensen van de Volkssterrenwacht te Burgum. Gelukkig heeft men met Lolke Dijkstra al iemand in huis die zowel de sterrenkunde als het Fries goed beheerst. En om het allemaal perfect te laten zijn werd Hinke Hoogland, ingeschakeld, die een belangrijke rol speelt bij het Fries taalbeleid van de gemeente Tytsjerksteradeel. Zij zette de puntjes op de i. De import-Fries Hans Molema slingerde als tussenpersoon regelmatig de motor weer aan.

Begin augustus 2009 was de tekst klaar: voor het eerst hadden alle sterrenbeelden die niet naar een Griekse mythologische figuur zijn vernoemd een Friese naam!

Het ontwerp van de Fryske planisfear (code PLN-Fr) was snel gemaakt en eind september was het product gereed. Het duurde nog even voordat de PLN-Fr officieel kon worden gepresenteerd in de sterrenwacht in Burgum, door drukke werkzaamheden van de vrijwilligers. Maar nu is de Fryske planisfear dus een feit! De eerste planisfeer in het Fries en in feite de eerste standaard voor wat betreft de Friese sterrenbeeldnamen.

En het bijzondere is: dit keer is niet alleen Rob Walrecht en zijn gezin trots op een planisfeer, maar ook heel veel Friezen! En dat zegt wat voor zo'n nuchter volk.